Matthew 6: It-Tried fuq il-Muntanja

393 matthaeus 6 il-priedka fuq il-muntaturaĠesù jgħallem livell għoli taʼ tjieba li teħtieġ minna attitudni taʼ sinċerità. Bi kliem tal-iskantament iwissina kontra r-rabja, l-adulterju, il-ġuramenti u t-tpattija. Jgħid li rridu nħobbu anke lill-għedewwa tagħna (Mattew 5). Il-Fariżej kienu magħrufa għal politiki stretti, iżda t-tjieba tagħna għandha tkun aħjar minn dik tal-Fariżej (li tista’ tkun pjuttost skonċerta jekk ninsew dak li kien imwiegħed dwar il-ħniena aktar kmieni fil-Priedka ta’ fuq il-Muntanja). Il-ġustizzja vera hija attitudni tal-qalb. Fis-sitt kapitlu ta’ Mattew naraw kif Ġesù jagħmel din il-kwistjoni ċara billi jikkundanna r-reliġjon bħala wirja.

Karità bil-moħbi

“Oqgħod attent għall-pieta tiegħek, biex ma tipprattikaha quddiem in-nies biex jarawha; inkella ma jkollkom l-ebda premju ma’ Missierkom fis-smewwiet. Mela meta tagħtu l-elemna, m’għandekx tħalliha tindaqq quddiemkom, bħalma jagħmlu l-ipokriti fis-sinagogi u fit-toroq, biex in-nies ifaħħruhom. Tassew ngħidilkom, huma diġà kellhom il-premju tagħhom” (vv. 1-2).

Fi żmien Ġesù kien hemm nies li għamlu spettaklu mir-reliġjon. Huma żguraw li n-nies setgħu jinnutaw ix-xogħlijiet tajbin tagħhom. Huma rċevew rikonoxximent għal dan minn bosta partijiet. Dak hu kollu li jiksbu, jgħid Ġesù, għax dak li jagħmlu huwa biss li jaġixxu. It-tħassib tagħhom ma kienx li jaqdu lil Alla, imma li jidhru tajbin fl-opinjoni pubblika; attitudni li Alla mhux se jippremja. L-​imġiba reliġjuża tistaʼ tidher ukoll illum fil-​pulpti, fl-​eżerċizzju taʼ l-​uffiċċji, fit-​tmexxija taʼ studju tal-​Bibbja jew f’artikli fil-​gazzetti tal-​knisja. Wieħed jista’ jitma’ lill-foqra u jipprietka l-evanġelju. Barra minn hekk jidher qisu servizz sinċier, iżda l-attitudni tista 'tkun differenti ħafna. “Imma meta tagħti l-elemna, tagħrafx idek ix-xellugija x’qed tagħmel il-leminija, biex l-elemna tiegħek ma tkunx moħbija; u Missierkom, li jara fil-moħbi, jippremjakom” (vv. 3-4).

Naturalment, l-"id" tagħna ma taf xejn dwar l-azzjonijiet tagħna. Ġesù juża idjoma biex jgħid li l-elemna mhix għall-wiri, la għall-ġid ta’ ħaddieħor u lanqas għat-tifħir innifsu. Nagħmluh għal Alla, mhux għar-rieda tajba tagħna stess. M’għandux jittieħed litteralment li l-karità trid issir bil-moħbi. Ġesù qal qabel li l-għemejjel tajbin tagħna għandhom ikunu viżibbli sabiex in-nies ifaħħru lil Alla (Mattew 5,16). L-enfasi hija fuq l-attitudni tagħna, mhux fuq l-immaġni tagħna. Il-​motiv tagħna għandu jkun li nagħmlu għemejjel tajbin għall-​glorja t’Alla, mhux għall-​glorja tagħna stess.

It-talb bil-moħbi

Ġesù qal xi ħaġa simili dwar it-​talb: “U meta titolbu, tkunux bħall-​ipokriti, li jħobbu joqogħdu fis-​sinagogi u fil-​kantunieri tat-​toroq u jitolbu biex in-​nies jarawhom. Tassew ngħidilkom, huma diġà kellhom il-premju tagħhom. Imma meta titlob, idħol fl-armarju tiegħek u agħlaq il-bieb u itlob lil missierek li hu fil-moħbi; u Missierkom, li jara fil-moħbi, jippremjakom” (vv. 5-6). Ġesù ma jagħmilx kmandament ġdid kontra t-talb pubbliku. Xi drabi anke Ġesù kien jitlob fil-pubbliku. Il-punt hu li m’għandniex nitolbu biss biex naraw, u lanqas m’għandna nevitaw it-talb minħabba l-biża’ tal-opinjoni pubblika. It-talb jadura lil Alla u mhux biex tippreżenta lilek innifsek tajjeb.

“U meta titlob, m’għandekx tiċċajk ħafna bħall-Ġentili; għax jaħsbu li se jinstemgħu jekk jużaw ħafna kliem. Għalhekk m'għandekx tkun bħalhom. Għax Missierkom jaf x’għandek bżonn qabel ma titlobu” (vv. 7-8). Alla jaf il-bżonnijiet tagħna, imma għandna nistaqsuh (Filippin 4,6) u jipperseveraw fiha (Luqa 1 Kor8,1-8th). Is-suċċess tat-talb jiddependi minn Alla, mhux minna. M’għandniex għalfejn nilħqu ċertu numru ta’ kliem, nilħqu żmien minimu, nadottaw qagħda speċjali ta’ talb, jew nagħżlu kliem sabiħ. Ġesù tana talb mudell – eżempju ta’ sempliċità. Jista' jservi bħala gwida. Disinji oħra huma milqugħa wkoll.

“Għalhekk għandek titlob hekk: Missierna fis-smewwiet! Imqaddes ismek. Is-saltna tiegħek tiġi. Isir ir-rieda tiegħek fuq l-art kif fis-sema” (vv. 9-10). Din it-talba tibda b’tifħir sempliċi – xejn ikkumplikat, biss dikjarazzjoni ta’ xewqa li Alla jiġi onorat u li n-nies ikunu riċettivi għar-rieda Tiegħu. “Agħtina llum il-ħobż tagħna ta’ kuljum” (v. 11). B’dan nirrikonoxxu li ħajjitna tiddependi fuq Missierna li Jista’ Kollox. Filwaqt li nistgħu mmorru f’ħanut biex nixtru ħobż u affarijiet oħra, għandna niftakru li Alla hu dak li jagħmel dan possibbli. Aħna niddependu minnu kuljum. “U aħfrilna d-djun tagħna, bħalma aħna wkoll naħfru lid-debituri tagħna. U twasslux fit-tentazzjoni, imma eħlisna mill-ħażen” (vv. 12-13). Mhux biss għandna bżonn l-ikel, għandna bżonn ukoll relazzjoni m’Alla—relazzjoni li ħafna drabi nittraskuraw u għalhekk ħafna drabi għandna bżonn il-maħfra. Din it-talba tfakkarna wkoll biex nuru ħniena ma’ ħaddieħor meta nitolbu lil Alla biex ikollu ħniena minna. Aħna mhux ilkoll ġganti spiritwali – għandna bżonn l-għajnuna divina biex nirreżistu t-tentazzjoni.

Hawnhekk Ġesù itemm it-talb u fl-aħħar jerġa’ jindika r-responsabbiltà tagħna li naħfru lil xulxin. Iktar ma nifhmu aħjar kemm Alla hu tajjeb u kemm huma kbar il-fallimenti tagħna, aħjar nifhmu li għandna bżonn il-ħniena u r-rieda li naħfru lill-oħrajn (versi 14-15). Issa li tidher qisha twissija: "Mhux se nagħmel dan sakemm tkun għamilt hekk." Problema kbira hija din: Il-bnedmin mhumiex tajbin ħafna biex jaħfru. Ħadd minna mhu perfett, u ħadd ma jaħfer perfettament. Ġesù qed jitlobna nagħmlu xi ħaġa li lanqas Alla ma kienx jagħmel? Huwa konċepibbli li jkollna naħfru lil ħaddieħor mingħajr kundizzjoni, filwaqt li hu għamel il-maħfra tiegħu kundizzjonali? Kieku Alla għamel il-maħfra tiegħu kundizzjonali fuq il-maħfra tagħna, u aħna għamilna l-istess, aħna ma naħfrux lil ħaddieħor qabel ma jkunu ħafru. Konna noqogħdu f’linja bla tarf li ma tiċċaqlaqx. Jekk il-maħfra tagħna hija bbażata fuq il-maħfra lill-oħrajn, allura s-salvazzjoni tagħna tiddependi fuq dak li nagħmlu - fuq ix-xogħlijiet tagħna. Għalhekk, teoloġikament u prattikament, għandna problema meta naqraw Mattew 6,14-15 jieħdu litteralment. F’dan il-​punt nistgħu nżidu l-​konsiderazzjoni li Ġesù miet għal dnubietna qabel saħansitra twelidna. L-Iskrittura tgħid li samm dnubietna mas-salib u rrikonċilja d-dinja kollha miegħu nnifsu.

Min-naħa waħda, Mattew 6 jgħallimna li l-maħfra tagħna tidher li hija kundizzjonali. Min-naħa l-oħra, l-Iskrittura tgħallimna li dnubietna diġà huma maħfura—li jkun jinkludi d-dnub ta’ nuqqas ta’ maħfra. Kif jistgħu jiġu rikonċiljati dawn iż-żewġ ideat? Aħna jew fhimna ħażin il-versi fuq naħa waħda jew il-versi fuq in-naħa l-oħra. Bħala argument ieħor issa nistgħu nqisu li Ġesù spiss uża l- element taʼ esaġerazzjoni fit- taħditiet tiegħu. Jekk għajnejk tittantak, aqtagħha. Meta titlob, mur l-armarju tiegħek (imma Ġesù mhux dejjem talab ġewwa). Meta tagħti lil min hu fil-bżonn, tħallix idek ix-xellugija taf x’qed tagħmel il-leminija. Tirreżistix raġel ħażin (imma Pawlu għamel). Tgħid mhux aktar minn iva jew le (imma Pawlu għamel). M'għandek issejjaħ lil ħadd missier - u madankollu aħna lkoll nagħmlu.

Minn dan nistgħu naraw li f’Mattew 6,14-15 Intuża eżempju ieħor ta’ esaġerazzjoni. Dan ma jfissirx li nistgħu ninjorawha – Ġesù ried jindika l-importanza li naħfru lil nies oħra. Jekk irridu li Alla jaħfrilna, allura għandna naħfru lil oħrajn ukoll. Jekk irridu ngħixu f’saltna fejn ġejna maħfura, irridu ngħixuha bl-istess mod. Kif aħna nixtiequ li nkunu maħbubin minn Alla, hekk ukoll għandna nħobbu lil ħutna. Jekk jonqsu f’dan, mhux se tbiddel in-natura t’Alla għall-imħabba. Il-verità hi, jekk irridu nkunu maħbubin, għandna. Għalkemm jidher li dan kollu huwa kondizzjonali fuq it-twettiq ta 'prerekwiżit, l-iskop ta' dak li ntqal huwa li jinkoraġġixxi l-imħabba u l-maħfra. Pawlu qalha bħal istruzzjoni: “Ħorru lil xulxin u aħfru lil xulxin jekk xi ħadd ikollu xi ilment kontra ħaddieħor; kif ħafrilkom il-Mulej, hekk aħfru lilkom ukoll” (Kolossin 3,13). Dan huwa eżempju; mhuwiex rekwiżit.

Fit-Talba tal-Mulej nitolbu l-ħobż ta’ kuljum, għalkemm (f’ħafna każijiet) diġà għandna fid-dar. Bl-istess mod, nitolbu maħfra minkejja li diġà rċevejna. Dan huwa rikonoxximent li għamilna xi ħaġa ħażina u li qed taffettwa r-relazzjoni tagħna ma’ Alla, iżda bil-fiduċja li Hu lest jaħfer. Hija parti minn xi tfisser meta nistennew is-salvazzjoni bħala rigal aktar milli xi ħaġa li nistgħu naqilgħu permezz tal-kisbiet tagħna.

Is-sawm bil-moħbi

Ġesù jitkellem dwar imġieba reliġjuża oħra: “Meta sawm, tixraqx bħall- ipokriti; għax jaħbu wiċċhom biex juru lilhom infushom quddiem in-nies bis-sawm tagħhom. Tassew ngħidilkom, huma diġà kellhom il-premju tagħhom. Imma meta sawm, idlek rasek u aħsel wiċċek, biex ma turix ruħek sajjem lin-nies, imma lil Missierek, li hu fil-moħbi; u Missierkom, li jara fil-moħbi, jippremjakom” (vv. 16-18). Meta nsawmu, naħslu u nexħtu xagħarna bħalma nagħmlu dejjem, peress li aħna niġu quddiem Alla u mhux biex jimpressjonaw lin-nies. Għal darb'oħra l-enfasi hija fuq l-attitudni; mhux dwar li tiġbed l-attenzjoni permezz tas-sawm. Jekk xi ħadd jistaqsina jekk aħniex insawmu, nistgħu nwieġbu bil-verità – imma qatt m’għandna nittamaw li niġu mistoqsi. L-għan tagħna mhuwiex li niġbdu l-attenzjoni, imma li nfittxu qrubija lejn Alla.

Dwar it-tliet suġġetti, Ġesù qed jindika l-istess punt. Kemm jekk nagħtu l-elemna, nitolbu jew insawmu, dan isir “fil-moħbi”. Aħna ma nfittxux li jimpressjonaw lin-nies, imma lanqas ninħbu minnhom. Aħna naqdu lil Alla u nooraw lilu biss. Hu se jippremjana. Il-premju, bħall-attività tagħna, jista 'jkun fil-moħbi. Huwa reali u jiġri skond it-tjubija divina tiegħu.

Teżori fis-sema

Ejja niffukaw fuq li nogħġbu lil Alla. Ejjew nagħmlu r-rieda tiegħu u napprezzaw il-premjijiet tiegħu aktar minn premjijiet għal żmien qasir ta’ din id-dinja. It-tifħir pubbliku huwa forma effimera ta’ premju. Ġesù qed jitkellem hawn dwar l-effimerità tal-affarijiet fiżiċi. “Ma taħżnux għalkom infuskom teżori fuq l-art, fejn il-kamla u s-sadid jibilgħuhom, u fejn il-ħallelin jidħlu u jisirqu. Imma aħżnu għalikom teżori fis-sema, fejn il-kamla u s-sadid ma jieklux, u l-ħallelin ma jidħlux u jisirqu” (vv. 19-20). L-għana tad-dinja hija ta’ ħajja qasira. Ġesù jagħtina parir biex naddottaw strateġija ta’ investiment aħjar—biex infittxu l-valuri dejjiema ta’ Alla permezz ta’ karità kwieta, talb bla tfixkil, u sawm sigriet.

Jekk nieħdu lil Ġesù wisq letteralment, wieħed jistaʼ jaħseb li kien se jagħmel kmandament kontra l-​iffrankar għall-​irtirar. Imma fil-fatt hija dwar qalbna - dak li nqisu siewi. Għandna nivvalutaw il-premjijiet tas-sema aktar milli l-iffrankar tad-dinja tagħna. “Għax fejn hemm it-teżor tiegħek, hemm qalbek ukoll” (v. 21). Jekk ngħożżu l-​affarijiet li Alla jgħożż, allura qalbna tiggwida l-​kondotta tagħna wkoll.

“L-għajn hija d-dawl tal-ġisem. Jekk għajnejk huma puri, ġismek kollu jkun ħafif. Imma jekk għajnek hija ħażina, ġismek kollu jkun mudlam. Mela jekk id-dawl li hemm fikom hu dlam, kemm ikun kbir id-dlam!” (vv. 22-23). Jidher li Ġesù qed juża qawl taʼ żmienu u japplikah għar- regħba tal- flus. Meta nħarsu lejn affarijiet li jappartjenu bil-mod it-tajjeb, se naraw opportunitajiet biex nagħmlu t-tajjeb u nkunu ġenerużi. Madankollu, meta nkunu egoisti u jealous, nidħlu fid-dlam morali – korrotta mill-vizzji tagħna. X’qed infittxu f’ħajjitna – li nieħdu jew li nagħtu? Il-kontijiet bankarji tagħna huma stabbiliti biex iservuna jew jippermettulna naqdu lil ħaddieħor? Il-miri tagħna jwassluna biex inkunu tajbin jew korrottina. Jekk ġewwieni korrotti, jekk infittxu biss il-premjijiet ta’ din id-dinja, allura aħna tassew korrotti. X’jimmotivana? Huma l-flus jew Alla? “Ħadd ma jista’ jaqdi żewġ sidien: jew jobgħod lil wieħed u jħobb lill-ieħor, jew jintrabtu ma’ wieħed u jiddisprezza lill-ieħor. Ma tistax taqdi lil Alla u lil mammuna” (v. 24). Ma nistgħux naqdu lil Alla u lill-opinjoni pubblika fl-istess ħin. Għandna naqdu lil Alla waħdu u mingħajr kompetizzjoni.

Kif tista’ persuna “jservi” lil Mammon? Billi temmen li l-flus iġibu l-kuntentizza tagħha, li jagħmluha tidher qawwija ħafna u li tista 'tagħti valur kbir lilhom. Dawn il-valutazzjonijiet huma aktar xierqa għal Alla. Hu dak li jista’ jagħtina l-hena, hu l-veru sors tas-sigurtà u l-ħajja; hu l-qawwa li tista’ tgħinna l-aħjar. Għandna nivvalutaw u nonorawh fuq kollox għax hu jiġi l-ewwel.

Is-sigurtà vera

“Għalhekk ngħidilkom, tinkwetawx dwar x’se tieklu u tixorbu; ... dak li se tilbes. Il-pagani jfittxu dan kollu. Għax Missierkom tas-sema jaf li għandek dawn il-bżonnijiet kollha” (vv. 25-32). Alla hu Missier tajjeb u hu jieħu ħsiebna meta jkun suprem f’ħajjitna. M'għandniex bżonn ninkwetaw dwar l-opinjonijiet tan-nies, u m'għandniex bżonn ninkwetaw dwar flus jew oġġetti. “Fittxu l-ewwel is-saltna ta’ Alla u t-tjieba tiegħu, u dan kollu jkun tiegħek” (v. 33) Ngħixu biżżejjed, ikollna biżżejjed ikel, inkunu mħarsa sew, jekk inħobbu lil Alla.

minn Michael Morrison


pdfMattew 6: Il-Priedka tal-Muntanja (3)