Mattew 5: Il-Priedka fuq il-Muntanja (L-1 Parti)

Anki dawk li mhumiex Insara semgħu bil-Priedka fuq il-Muntanja. L-Insara jisimgħu ħafna priedki dwar dan, imma hemm siltiet li huma diffiċli biex jinftiehmu u għalhekk ma jistgħux japplikaw sewwa fil-ħajja.

John Stott poġġih hekk:
“Il-Priedka ta’ Fuq il-Muntanja hija probabbilment l-aktar parti magħrufa mit-tagħlim ta’ Ġesù, imma x’aktarx hija wkoll l-inqas mifhuma u ċertament l-inqas segwita” (Il-messaġġ tal-Priedka ta’ Fuq il-Muntanja, pulsmedien Worms 2010, paġna 11) . Ejja nerġgħu nistudjaw il- Priedka taʼ fuq il- Muntanja. Forsi nsibu teżori ġodda u nerġgħu niftakru l-qodma.

Il-Beatitudnijiet

“Imma meta [Ġesù] ra l-folla, tela’ fuq muntanja u qagħad bilqiegħda; u d-dixxipli tiegħu ġew għandu. U fetaħ fommu, għallimhom u tkellem” (Mattew 5,1-2). Kif jiġri ta’ spiss, il-folla x’aktarx segwewh. Il-priedka ma kinitx għad-dixxipli biss. Allura Ġesù ta struzzjonijiet lid-​dixxipli biex ixerrdu t-​tagħlim tiegħu mad-​dinja kollha, u Mattew kitebhom biex jaqrawhom ‘il fuq minn biljun ruħ. It-tagħlim tiegħu huwa għal kull min lest jisma’.

“Henjin il-foqra fl-ispirtu; għax tagħhom hi s-saltna tas-smewwiet” (v. 3). Xi jfisser li tkun “fqir fl-ispirtu”? Autostima baxxa, ftit interess fl-affarijiet spiritwali? Mhux bilfors. Ħafna Lhud rreferew għalihom infushom bħala “il-foqra” għax ħafna drabi kienu foqra u kienu jistrieħu fuq Alla biex jipprovdi għall-bżonnijiet tagħhom ta’ kuljum. Mela Ġesù forsi ried ifisser il-​fidili. Imma li tkun “fqir fl-ispirtu” jissuġġerixxi aktar. In-nies foqra jafu li m’għandhomx il-ħtiġijiet bażiċi. Il-foqra fl-ispirtu jafu li għandhom bżonn lil Alla; iħossu nuqqas f’ħajjithom. Huma ma jaħsbux lilhom infushom bħala li jagħmlu favur lil Alla billi jaqduh. Ġesù jgħid li s-saltna tas-smewwiet hija għal nies bħalek. Huma l-umli, id-dipendenti, li jingħataw is-saltna tas-smewwiet. Huma jafdaw biss fil-ħniena ta’ Alla.

“Henjin dawk li jibku; għax għandhom jiġu ferħanin” (v. 4). Din l-istqarrija fiha ċerta ironija, għax il-kelma “biera” tista’ tfisser ukoll “ferħan”. Hieni dawk li huma mdejqin, jgħid Ġesù, għax għall-inqas huma ferħanin li jafu li t-tbatijiet tagħhom mhux se jdumu. Kollox se jsir sewwa. Innota li l-Beatitudnijiet mhumiex kmandamenti—Ġesù mhux qed jgħid li t-tbatija hija taʼ benefiċċju spiritwali. F’din id-dinja ħafna nies diġà qed ibatu u Ġesù jgħid li għandhom jiġu mfarrġa – ​​aktarx mal-miġja tas-saltna tas-smewwiet.

“Henjin il-ġewwieni; għax huma jirtu l-art” (v. 5). Fis-soċjetajiet tal-qedem, l-art spiss kienet meħuda 'l bogħod mill-meek. Imma bil-mod ta’ Alla dan ukoll se jiġi solvut.

“Henjin dawk li bil-ġuħ u l-għatx tal-ġustizzja; għax ikunu sodisfatti” (v. 6). Dawk li jixxenqu għall-ġustizzja u t-tjieba (il-kelma Griega tfisser it-tnejn) se jirċievu dak li jixtiequ. Dawk li jbatu mill-ħażen u jridu li l-affarijiet jitranġaw għandhom jiġu ppremjati. F’din iż-żmien, il-poplu t’Alla jbati l-inġustizzja; nixxenqu għall-ġustizzja. Ġesù jassigurana li t- tamiet tagħna mhux se jkunu għalxejn.

“Henjin il-ħniena; għax ikollhom ħniena” (v. 7). Għandna bżonn il-ħniena f’Jum il-Ġudizzju. Ġesù jgħid li għalhekk għandna nuru ħniena f’dan iż-żmien. Dan huwa kuntrarju għall-imġieba ta’ dawk li jitolbu ġustizzja u jqarrqu lill-oħrajn, jew dawk li jitolbu ħniena imma huma stess huma bla ħniena. Jekk irridu jkollna ħajja tajba, allura għandna nġibu ruħna kif xieraq.

“Henjin dawk safja ta’ qalbhom; għax jaraw lil Alla” (v. 9). Qalb safja għandha xewqa waħda biss. Dawk li jfittxu lil Alla waħdu żgur li jsibuh. Ix-xewqa tagħna tkun ippremjata.

“Henjin dawk li jġibu l-paċi; għax għandhom jissejħu wlied Alla” (v. 9). Il-foqra mhux se jinfurzaw id-drittijiet tagħhom bil-forza. Ulied Alla jistrieħu fuq Alla. Għandna nuru ħniena u umanità, mhux rabja u inkwiet. Ma nistgħux ngħixu b’mod armonjuż fis-saltna tas-sewwa billi naġixxu b’mod inġust. Ladarba nixtiequ l-​paċi tas-​saltna t’Alla, għandna wkoll nittrattaw lil xulxin b’mod paċifiku.

“Henjin dawk li huma ppersegwitati minħabba s-sewwa; għax tagħhom hija s-saltna tas-smewwiet” (v. 10). Nies li jagħmlu t-tajjeb kultant ikollhom ibatu għax huma tajbin. In-nies iħobbu jieħdu vantaġġ minn nies meek. Hemm min jirrinja wkoll lil min jagħmel it-tajjeb, għax l-eżempju tajjeb tiegħu jġiegħel lin-nies ħżiena jidhru agħar. Xi drabi l-ġusti jirnexxilhom jgħinu lill-oppressi billi jdgħajfu d-drawwiet soċjali u r-regoli li taw is-setgħa lill-inġust. Aħna ma nfittxux li nkunu ppersegwitati, iżda l-ġusti ħafna drabi jiġu ppersegwitati minn nies ħżiena. Kun ta’ ferħ, jgħid Ġesù. hang fil hemm Is-saltna tas-smewwiet hija ta’ dawk li jesperjenzaw dan.

Imbagħad Ġesù jdur direttament lejn id-dixxipli tiegħu u jindirizzahom bil-kelma “intom” fit-tieni persuna tal-plural: “Henjin intom meta n-nies jgħajrukom u jippersegwitawkom u jitkellmu kull xorta ta’ ħażen kontrik meta jigdeb dwaru. Kun ferrieħi u ferrieħa; inti tkun ippremjat b’mod għani fis-sema. Għax bl-istess mod ippersegwitaw lill-profeti li kienu qabilkom” (vv. 11-12).

Hemm silta importanti f’dan il-poeżiji: “għal fija”. Ġesù jistenna li d-​dixxipli tiegħu jiġu ppersegwitati mhux biss għall-​kondotta tajba tagħhom imma wkoll għar-​rabta tagħhom maʼ Ġesù. Għalhekk kun ferrieħi u ferħan meta tkun qed tiġi ppersegwitat - għall-inqas l-azzjonijiet tiegħek għandhom ikunu biżżejjed biex jiġu nnutati. Int tagħmel differenza f’din id-dinja u tista’ tkun ċert li tkun ippremjat.

Għamel differenza

Ġesù uża wkoll xi frażijiet metaforiċi qosra biex jiddeskrivi kif is-​segwaċi Tiegħu kienu se jaffettwaw id-​dinja: “Intom il-​melħ tal-​art. Issa jekk il-melħ m'għadux imelħ, b'liema melħ wieħed? Ma jiswa xejn għajr li tarmih barra u nħallu n-nies jitfgħuha” (v. 13).

Jekk il-melħ jitlef it-togħma tiegħu, ikun inutli għax it-togħma tiegħu tagħtih il-valur tiegħu. Il-melħ huwa daqshekk tajjeb preċiżament għax għandu togħma differenti minn affarijiet oħra. Bl-istess mod, id-dixxipli ta 'Ġesù huma mxerrdin fid-dinja - imma jekk huma ugwali għad-dinja, huma ta' ebda użu.

“Int id-dawl tad-dinja. Il-belt li tinsab fuq muntanja ma tistax tiġi moħbija. Lanqas wieħed jixgħel xemgħa u jpoġġiha taħt bushel, imma fuq gandlier; hekk jiddi għal kull min hu fid-dar” (versi 14-15). Id-dixxipli m’għandhomx jaħbu lilhom infushom – għandhom ikunu viżibbli. L-eżempju tiegħek huwa parti mill-messaġġ tiegħek.

“Mela ħallu d-dawl tagħkom jiddi quddiem in-nies, biex jaraw l-għemejjel tajbin tagħkom u jigglorifikaw lil Missierkom fis-smewwiet” (vers 16). Iktar tard Ġesù kkritika lill-Fariżej talli riedu jidhru għax-xogħlijiet tagħhom (Mt
6,1). L-opri tajba għandhom jidhru, iżda għall-glorja ta 'Alla, mhux għal tagħna.

Ġustizzja aħjar

Id-dixxipli kif għandhom jgħixu? Ġesù jitkellem dwar dan fil-versi 21-48. Huwa jibda bi twissija: Meta tisma 'dak li qed ngħid, tista' tistaqsi jekk inkunx qed nipprova nikser l-iskritturi. Jien ma nagħmilx hekk. Jien nagħmel u ngħallem eżattament dak li l-iskrittura tgħidli biex nagħmel. Dak li se ngħid se jissorprendik, imma jekk jogħġbok ma tfixkilnix.

“Ma taħsbux li ġejt biex neqred il-liġi jew il-profeti; Jien ma ġejtx biex inħall, imma biex inwettaq” (v. 17). Ħafna nies jiffokaw fuq il-liġi hawn, jissuspettaw li l-kwistjoni hija jekk Ġesù jridx ineħħi l-liġijiet tat-Testment il-Qadim. Dan jagħmel il-versi diffiċli ħafna biex jiġu interpretati, peress li kulħadd jaqbel li bħala parti mill-missjoni Tiegħu, Ġesù Kristu wettaq xi liġijiet li tneħħew. Wieħed jistaʼ jargumenta kemm huma affettwati liġijiet, imma kulħadd jaqbel li Ġesù ġie biex iħassar tal-inqas xi wħud minnhom.
 
Ġesù mhux qed jitkellem dwar liġijiet (plural!), iżda dwar il-liġi (singulari!) – jiġifieri dwar it-Torah, l-ewwel ħames kotba tal-Iskrittura Mqaddsa. Jitkellem ukoll dwar il-profeti, parti ewlenija oħra tal-Bibbja. Dan il-vers mhuwiex dwar liġijiet individwali, iżda dwar il-kotba tat-Testment il-Qadim kollu kemm hu. Ġesù ma ġiex biex ineħħi l-Iskrittura, imma biex iwettaqha.

L-ubbidjenza kienet importanti, ovvjament, imma kien hemm iktar minnha. Alla jrid li wliedu jagħmlu iktar milli jsegwu r-regoli. Meta Ġesù wettaq it-Torah, ma kinitx biss kwistjoni ta ’ubbidjenza. Huwa temm dak kollu li t-Torah qatt indikat. Huwa għamel dak li Iżrael bħala nazzjon ma setax jagħmel.

Imbagħad Ġesù qal: “Għax tassew ngħidilkom, sakemm jgħaddu s-sema u l-art, l-ebda ittra jew titolu tal-liġi ma jgħaddu, sakemm iseħħu kollha” (vers 18). Imma l- Kristjani ma jkollhomx lil uliedhom ċirkonċiżi, la jibnu tabernakli, u lanqas jilbsu ħjut blu fil- ġmiemen. Kulħadd jaqbel li m’għandniex għalfejn inżommu dawn il-liġijiet. Allura l-mistoqsija hi, Ġesù x’ried ifisser meta qal li l-ebda mil-liġijiet ma kienu se jinkisru? Mhux hekk, fil-prattika dawn il-liġijiet sparixxew?

Hemm tliet kunsiderazzjonijiet bażiċi hawnhekk. L-ewwel, nistgħu naraw li dawn il-liġijiet ma marrux. Għadhom elenkati fit-Torah, iżda dan ma jfissirx li rridu nsegwuhom. Dan huwa korrett, imma ma jidhirx li hu dak li ried ifisser Ġesù hawn. It-​tieni, jistaʼ jingħad li l-​Kristjani jżommu dawn il-​liġijiet bil-​fidi fi Kristu. Aħna nżommu l-liġi taċ-ċirkonċiżjoni f’qalbna (Rumani 2,29) u nżommu l-liġijiet ritwali kollha bil-fidi. Dan huwa wkoll korrett, iżda m'għandux ikun dak li Ġesù qal hawnhekk eżattament.

It-tielet, huwa importanti li wieħed jinnota li 1. ebda mil-li;ijiet ma tista’ ssir skaduta sakemm kollox jitwettaq u 2. kollha jaqblu li mill-inqas xi wħud mil-liġijiet m'għadhomx validi. Għalhekk nikkonkludu 3. li kollox ġie sodisfatt. Ġesù wettaq il-missjoni tiegħu u l-liġi tal-patt il-qadim m’għadhiex valida. Madankollu, Ġesù għala kien jgħid “sakemm is-sema u l-art jgħaddu”?

Qalha biss biex jenfasizza ċ-ċertezza ta’ dak li kien qed jgħid? Għaliex uża l-kelma “sa” darbtejn meta waħda minnhom biss kienet rilevanti? Jien ma nafx. Imma naf li hemm ħafna liġijiet fit-Testment il-Qadim li l-Insara mhumiex meħtieġa jżommu, u versi 17-20 ma jgħidulna liema huma involuti. Jekk nikkwotaw versi sempliċiment għax ċerti liġijiet jappellawna, allura nkunu qed nużaw ħażin dawk il- versi. Ma jgħallmux li l-liġijiet kollha huma għal dejjem, għax mhux il-liġijiet kollha huma.

Dawn il-kmandamenti - x'inhuma?

Ġesù jkompli: “Min jikser wieħed minn dawn l-​iżgħar minn dawn il-​kmandamenti u jgħallem lill-​poplu hekk, jissejjaħ l-​iżgħar fis-​saltna tas-​smewwiet; imma min jagħmel u jgħallem jissejjaħ kbir fis-saltna tas-smewwiet” (v. 19). X’inhuma “dawn” il-​kmandamenti? Ġesù qed jirreferi għall-​kmandamenti fil-​Liġi taʼ Mosè jew għall-​istruzzjonijiet tiegħu stess mogħtija ftit wara? Irridu ninnotaw il-fatt li vers 19 jibda bil-kelma "għalhekk" (minflok "issa" fil-).

Hemm konnessjoni loġika bejn il-versi 18 u 19. Dan ifisser li l-liġi se tibqa ’, dawn il-kmandamenti għandhom jiġu mgħallma? Dan ikun jinkludi lil Ġesù jitkellem dwar il-liġi. Iżda hemm kmandamenti fit-Torah li huma skaduti u m'għandhomx jibqgħu jiġu mgħallma bħala liġi. Għalhekk, Ġesù ma jistax jitkellem dwar it-tagħlim tal-liġijiet kollha tat-Testment il-Qadim. Dak ikun ukoll f'kuntrast mal-bqija tat-Testment il-Ġdid.

Ħafna probabbli l-konnessjoni loġika bejn versi 18 u 19 hija differenti u tiffoka aktar fuq il-parti finali "sakemm jiġri kollox." Dan ir-raġunament ikun ifisser dan li ġej: Il-liġi kollha tibqa’ sakemm jiġri kollox, u “għalhekk” (billi Ġesù wettaq kollox) għandna ngħallmu dawk il-liġijiet (il-liġijiet ta’ Ġesù, li se naqraw) minflok il-liġijiet antiki, li jikkritika. Dan jagħmel aktar sens meta jitqies fil-kuntest tal-priedka u t-Testment il-Ġdid. Huma l-kmandamenti ta’ Ġesù li għandhom jiġu mgħallma (Mattew 7,24; 28,20). Ġesù jispjega għaliex: “Għax ngħidilkom, jekk il-​ġustizzja tagħkom ma teċċedix dik tal-​kittieba u l-​Fariżej, ma tidħolx fis-​saltna tas-​smewwiet” (vers 20).

Il-Fariżej kienu magħrufa għall-ubbidjenza stretta tagħhom; huma saħansitra jitilgħu l-għaxar mill-ħwawar u l-ħwawar tagħhom. Imma l-ġustizzja vera hija kwistjoni tal-qalb, tal-karattru ta 'persuna, mhux li żżomm ċerti regoli. Ġesù ma jgħidx li l-ubbidjenza tagħna għal dawn il-liġijiet għandha tkun aħjar, iżda dik l-ubbidjenza għandha tapplika għal liġijiet aħjar, li hu se jispjega ftit wara, għax nafu xi jfisser.

Imma m’aħniex ġusti kif għandna nkunu. Ilkoll għandna bżonn il-ħniena u ma naslux għas-saltna tas-smewwiet minħabba t-tjieba tagħna imma b’mod ieħor, kif spjega Ġesù fil-versi 3-10. Pawlu sejjaħlu r-rigal tal-ġustizzja, il-ġustifikazzjoni bil-fidi, it-tjieba perfetta ta ’Ġesù, li nieħdu sehem fiha meta nkunu magħqudin miegħu bil-fidi. Imma Ġesù ma jagħti l-ebda spjegazzjoni dwar xejn minn dan.

Fi ftit kliem, taħsibx li Ġesù ġie biex ineħħi l-iskritturi tat-Testment il-Qadim. Ġie biex jagħmel dak li bassru l-iskritturi. Kull liġi baqgħet fis-seħħ sakemm Ġesù wettaq dak kollu li kien mibgħut jagħmel. Huwa issa jagħtina standard ġdid ta 'tjieba li bih ngħixu u ngħallmu.

minn Michael Morrison


pdfMattew 5: Il-Priedka fuq il-Muntanja (L-1 Parti)